มะกรูด เป็นพืชในสกุลส้ม (Citrus) มีถิ่นกำเนิดในประเทศลาว อินโดนีเซีย มาเลเซีย และไทย ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ นิยมใช้ใบมะกรูดและผิวมะกรูดเป็นส่วนหนึ่งของเครื่องปรุงอาหารหลายชนิด นอกจากในประเทศไทยและลาวแล้ว ยังมีความนิยมในกัมพูชา เวียดนาม มาเลเซีย และอินโดนีเซีย (โดยเฉพาะบาหลี)
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร: Plantae
ไม่ถูกจัดอันดับ: Angiosperms
ไม่ถูกจัดอันดับ: Eudicots
ไม่ถูกจัดอันดับ: Rosids
อันดับ: Sapindales
วงศ์: Rutaceae
สกุล: Citrus
สปีชีส์: C. hystrix
ชื่อทวินาม
Citrus hystrix
DC.[1]
ชื่อพ้อง[2]
Citrus auraria Michel
Citrus balincolong (Yu.Tanaka) Yu.Tanaka
Citrus boholensis (Wester) Yu.Tanaka
Citrus celebica Koord.
Citrus combara Raf.
Citrus echinata St.-Lag. nom. illeg.
Citrus hyalopulpa Yu.Tanaka
Citrus kerrii (Swingle) Tanaka
Citrus kerrii (Swingle) Yu.Tanaka
Citrus latipes Hook.f. & Thomson ex Hook.f.
Citrus macroptera Montrouz.
Citrus micrantha Wester
Citrus papeda Miq.
Citrus papuana F.M.Bailey
Citrus southwickii Wester
Citrus torosa Blanco
Citrus tuberoides J.W.Benn.
Citrus ventricosa Michel
Citrus vitiensis Yu.Tanaka
Citrus westeri Yu.Tanaka
Fortunella sagittifolia K.M.Feng & P.Y.Mao
Papeda rumphii Hassk.
สรรพคุณ
เป็นยาบำรุงหัวใจ ขับลมในลำไส้ แก้แน่นท้องจุกเสียด กระทุ้งพิษ แก้ฝีภายในและแก้เสมหะเป็นพิษ
การใช้ประโยชน์
การใช้มะกรูดสระผมน่าจะรู้จักกันมาตั้งแต่สมัยโบราณ วิธีการสระ บ้างก็ใช้ผลดิบผ่าแล้วบีบน้ำสระโดยตรง บ้างก็นำไปเผา หรือต้มก่อนสระ มะกรูดยังมีใช้ในพระราชพิธีสำคัญ เช่น พระราชพิธีโสกันต์ ซึ่งระบุไว้ในพระราชพิธีสิบสองเดือนไว้ ว่าจะต้องมีผลมะกรูดและใบส้มป่อยประกอบในพิธีด้วย เข้าใจว่าน่าจะใช้เพื่อการสระผมนั่นเอง และก็สามารถนำไปล้างพื้นได้ด้วย ซึ่งเป็นสมุนไพรชนิดหนึ่งเช่นกัน
น้ำมะกรูดนั้นมีรสเปรี้ยว กลิ่นฉุนคล้ายใบ แต่ใช้น้อยกว่าน้ำมะนาว ใช้ปรุงรสเปรี้ยวแทนมะนาวได้ เช่นในปลาร้าหลน น้ำพริกปลาร้า น้ำพริกมะกรูด มะกรูดมีส่วนเปลือกที่หนา ส่วนเปลือกนิยมนำผิวมาประกอบอาหารบางชนิดด้วย ในมะกรูดมีน้ำมันหอมระเหยอยู่มาก ใบมะกรูดนั้นใส่ในต้มยำทุกชนิด น้ำยาขนมจีน ยำหอย ใส่ในแกงเช่น แกงเผ็ด แกงเทโพ แต่ถ้าใส่มากเกินไปจะมีรสขมมีกลิ่นฉุน ทั้งในใบ และผล บางครั้งสามารถนำไปใช้ไล่แมลงบางชนิดได้ผลมะกรูดผ่าซีกที่บีบน้ำออกแล้ว ใช้เป็นยาดับกลิ่นในห้องสุขาได้[3]
มะกรูดหวาน
มะกรูดหวาน (อังกฤษ: Sweet kaffir lime) เป็นมะกรูดสายพันธุ์หนึ่ง ใบนิ่ม ผิวใบเรียบ ผลใหญ่กว่ามะกรูดเปรี้ยว ผลมีรสหวาน ใช้รับประทานเป็นผลไม้ ไม่นิยมใช้ปรุงอาหาร เป็นผลไม้ท้องถิ่นในจังหวัดสมุทรสงคราม
ในวรรณคดี
สำหรับผลมะกรูดนั้นชาวไทยนิยมใช้ สระผมมาช้านาน และมีกล่าวไว้ในวรรณคดีของไทยหลายเรื่อง เช่น โคลงกำสรวล และกาพย์ห่อโคลงนิราศพระบาท ในสมัยอยุธยา ดังนี้
เยียมาสํดอกแห้ง หฤทัย ชื่นแฮ
ค่ำเช้า
เยียมาเยียไกลคลาย บางกรุจ
ถนัดกรูดแก้วสระเกล้า กลิ่นขจร
(โคลงกำสรวล บทที่ 54)
มะกรูดสองแถวทาง คิดมะกรูดนางสางสระผม
แก้เกล้าเจ้าผึ่งลม กลิ่นขจรขจายเรียมสบายใจ
ต้นมะกรูดสองเถื่อนถ้อง แถวพนม
มะกรูดเหมือนนางสระผม พ่างเพี้ยง
แก้เกล้าเจ้าผึ่งลม รวยรื่น
ขจรสุคนธกลิ่นเกลี้ยง รื่นล้ำเรียมสบายฯ
(กาพย์ห่อโคลงนิราศพระบาท พระเจ้าปรรถย์)
อ้างอิง
- "TPL, treatment of Citrus hystrix DC". The Plant List; Version 1. (published on the internet). Royal Botanic Gardens, Kew and the Missouri Botanical Garden. 2010. สืบค้นเมื่อ March 9, 2013.
- อาหารจากสมุนไพร อร่อย สุขภาพดี. กทม. แม่บ้าน. มปป. หน้า 124 – 125
- นิดดา หงส์วิวัฒน์ และทวีทอง หงส์วิวัฒน์. มะกรูดหวาน ใน ผลไม้ 111 ชนิด: คุณค่าอาหารและการกิน. กทม. แสงแดด. 2550 หน้า 130
จุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว, พระบาทสมเด็จพระ. พระราชพิธีสิบสองเดือน. โรงพิมพ์พระจันทร์ : พระนคร, 2496.
| 
หน้าแรก
คณะผู้บริหาร
ข่าวประชาสัมพันธ์
ภาพกิจกรรม
ถาม-ตอบ(Q&A)
สมุดเยี่ยม
ติดต่อเรา
ผู้บริหาร
เมนูโรงเรียน
ฝ่ายบริหารและบุคลากร
คณะผู้บริหาร 
สถิติผู้เยี่ยมชม
0026-มะกรูด
